Co jeść przy Hashimoto? Przewodnik po diecie i zdrowym odżywianiu

Co jeść przy Hashimoto?

Kiedy mówimy o chorobie Hashimoto, niezwykle istotne staje się wprowadzenie diety przeciwzapalnej, która ma pozytywny wpływ zarówno na tarczycę, jak i całe ciało. Warto skupić się na produktach nieprzetworzonych, takich jak:

• świeże warzywa i owoce,
• chude źródła białka, takie jak kurczak, ryby czy nabiał,
• zdrowe tłuszcze, które znajdują się w tłustych rybach, awokado, orzechach oraz olejach roślinnych,
• węglowodany złożone, czyli produkty pełnoziarniste,
• odpowiedni poziom mikroelementów, takich jak żelazo, selen i cynk.

Ponadto, witamina D ma istotne znaczenie dla wzmocnienia układu immunologicznego. Błonnik pokarmowy ma korzystny wpływ na trawienie i może przyczynić się do redukcji stanów zapalnych. Regularne spożywanie posiłków jest bardzo ważne, ponieważ stabilizuje poziom cukru we krwi i przeciwdziała skokom insuliny. Finalnie, dieta powinna być zrównoważona i indywidualnie dostosowana do potrzeb każdej osoby cierpiącej na Hashimoto, co w konsekwencji wpływa na poprawę ogólnego zdrowia oraz właściwe funkcjonowanie tarczycy.

Jak dieta wpływa na funkcjonowanie tarczycy?

Dieta ma ogromny wpływ na funkcjonowanie tarczycy, szczególnie w kontekście choroby Hashimoto. Odpowiednie składniki odżywcze są tutaj kluczowe:

• jod,
• selen,
• cynk,
• żelazo.

Te substancje znacząco wspierają produkcję hormonów tarczycowych, co reguluje metabolizm i gospodarkę hormonalną. Zróżnicowane jedzenie, bogate w mikroelementy, odgrywa ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu tarczycy i może poprawić samopoczucie pacjentów. Warto również zwrócić uwagę na dietę przeciwzapalną, która ma na celu łagodzenie stanów zapalnych w organizmie. Na przykład, eliminacja cukrów prostych i tłuszczów nasyconych niweluje ryzyko nasilenia objawów autoimmunologicznego zapalenia tarczycy.

W codziennym jadłospisie warto uwzględnić zdrowe produkty, takie jak:

• świeże warzywa,
• owoce,
• ryby,
• orzechy.

Te składniki wspomagają metabolizm oraz stabilizują poziom hormonów. Regularne jedzenie ma istotne znaczenie, gdyż wpływa na równowagę poziomu cukru we krwi i tym samym zapobiega skokom insuliny. Starannie dobrane składniki odżywcze w diecie mogą prowadzić do lepszych efektów zdrowotnych, co wpływa na ogólną kondycję i samopoczucie osób z problemami tarczycowymi. Z tego powodu zbilansowana dieta jest niezwykle istotna dla utrzymania zdrowia tarczycy oraz ogólnej wydolności organizmu.

Jakie produkty należy unikać w diecie przy Hashimoto?

Osoby cierpiące na chorobę Hashimoto powinny być ostrożne w doborze niektórych produktów spożywczych. Pewne grupy żywności mogą zaostrzać stany zapalne oraz wpływać negatywnie na funkcjonowanie tarczycy. Warto ograniczyć spożycie prostych cukrów, które znajdują się w słodyczach czy napojach gazowanych, ponieważ mogą one potęgować stany zapalne w organizmie. Również tłuszcze nasycone, obecne w tłustych mięsach oraz przetworzonej żywności, powinny być eliminowane z codziennej diety. Wiele osób z tym schorzeniem zauważa, że poprawa następuje po ograniczeniu spożycia glutenu i laktozy. Ważne jest również, by zwracać uwagę na goitrogeny, które występują w surowych warzywach krzyżowych, jak brokuły czy kalafior. Ich obecność może hamować wchłanianie jodu – pierwiastka niezbędnego do produkcji hormonów tarczycowych.

Dodatkowo, zaleca się unikanie nadmiaru soli i przetworzonych produktów spożywczych, aby zminimalizować objawy związane z chorobą. Obserwowanie reakcji swojego organizmu jest niezwykle istotne. Rozpoznawanie tego, co przynosi ulgę, a co może być szkodliwe, pomoże w dostosowywaniu diety do osobistych potrzeb. Warto również rozważyć konsultację z lekarzem lub dietetykiem, aby uzyskać fachową pomoc w tej kwestii.

Jakie produkty spożywcze są zalecane w diecie przy Hashimoto?

W diecie osób borykających się z chorobą Hashimoto istotne jest, by postawić na produkty nieprzetworzone i bogate w witaminy oraz minerały. Oto kilka grup żywności, które warto włączyć do codziennych posiłków:

• Warzywa – zwłaszcza liściaste, zielone odmiany takie jak szpinak, jarmuż czy sałata, są pełne niezbędnych składników odżywczych, które pomagają w utrzymaniu sprawnego układu odpornościowego.
• Owoce – najlepiej wybierać te o niskim indeksie glikemicznym, jak jagody, jabłka czy gruszki. Dostarczają one cennych antyoksydantów, które wspierają zdrowie.
• Chude białko – warto sięgnąć po mięsa takie jak kurczak czy indyk oraz ryby, zwłaszcza te tłuste jak łosoś. Jaja oraz białko roślinne, jak fasola czy soczewica, również dostarczają istotnych aminokwasów.
• Zdrowe tłuszcze – pozyskiwane z tłustych ryb, awokado, orzechów i olejów roślinnych (na przykład oliwy z oliwek), odgrywają kluczową rolę w zdrowiu serca.
• Węglowodany złożone – takie jak produkty pełnoziarniste, kasze i płatki, stanowią doskonałe źródło energii oraz błonnika, który wspiera trawienie i pomaga w stabilizacji poziomu cukru we krwi.
• Fermentowane produkty mleczne – probiotyki obecne w jogurtach, kefirach i kiszonkach korzystnie wpływają na mikroflorę jelitową, co jest kluczowe dla odporności.
• Suplementacja mikroelementami – takimi jak jod, selen, żelazo czy witamina D, ale zawsze z konsultacją lekarską, może wspierać prawidłowe funkcjonowanie tarczycy.

Włączenie tych produktów do diety może poprawić samopoczucie osób z Hashimoto.

Jakie węglowodany najlepiej włączyć do diety przy Hashimoto?

Choroba Hashimoto wymaga szczególnej uwagi w zakresie żywienia. Warto wzbogacić dietę o węglowodany złożone o niskim indeksie glikemicznym, które pomagają w stabilizacji poziomu cukru we krwi i dostarczają długotrwałej energii. Produkty pełnoziarniste, takie jak:

• chleb,
• makaron,

są znacznie bogatsze w błonnik oraz składniki odżywcze w porównaniu do ich białych odpowiedników. Różnorodne kasze, takie jak:

• gryczana,
• jęczmienna,
• jaglana,

również dodają energii i wspierają prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Płatki owsiane to kolejne świetne źródło węglowodanów, a ich błonnik sprzyja regulacji poziomu glukozy. Niskowęglowodanowe warzywa, takie jak:

• brokuły,
• szpinak,

stanowią cenny dodatek do codziennego menu. Z drugiej strony, warto unikać cukrów prostych oraz wysoko przetworzonych produktów, które mogą prowadzić do wahań poziomu cukru we krwi oraz negatywnie wpływać na ogólne zdrowie. Osoby z Hashimoto powinny skupić się na tym, aby ich posiłki w dużej mierze opierały się na węglowodanach złożonych. Stopniowe uwalnianie energii jest niezwykle istotne dla poprawy samopoczucia oraz stabilności metabolicznej.

Jakie są najlepsze źródła białka w diecie przy Hashimoto?

W przypadku osób z chorobą Hashimoto, istnieje wiele doskonałych źródeł białka, które warto uwzględnić w codziennej diecie:

• chude mięso, takie jak kurczak i indyk, dostarcza istotnych aminokwasów, pomagających w prawidłowym funkcjonowaniu tarczycy,
• tłuste ryby, jak łosoś oraz makrela, są bogate w kwasy omega-3, które działają przeciwzapalnie i mogą przynieść ulgę w objawach choroby,
• jaja; ich białka stanowią znakomite źródło białka oraz witamin z grupy B, korzystnie wpływających na metabolizm,
• roślinne źródła białka, takie jak fasola, soczewica czy ciecierzyca, są niezwykle wartościowe, dostarczając białka oraz błonnika,
• produkty nabiałowe, takie jak jogurt i kefir, mogą być korzystne, o ile pacjent je toleruje, ponieważ zawierają probiotyki sprzyjające zdrowiu jelit.

Białko odgrywa kluczową rolę w produkcji hormonów tarczycowych, więc niezwykle istotne jest, aby osoby z Hashimoto uwzględniały je w każdym posiłku. Regularne spożycie odpowiednich ilości białka wspiera regulację metabolizmu i utrzymanie właściwej masy ciała, co ma szczególne znaczenie dla pacjentów z tym schorzeniem. Właściwie zbilansowana dieta, obejmująca dobre źródła białka, korzystnie wpływa na samopoczucie oraz ogólny stan zdrowia.

Jakie role odgrywają zdrowe tłuszcze w diecie przy Hashimoto?

Zdrowe tłuszcze odgrywają kluczową rolę w diecie osób z chorobą Hashimoto, gdyż wspierają funkcje mózgu oraz układ hormonalny. Do najważniejszych składników należą:

• kwasy omega-3, które można znaleźć w tłustych rybach morskich, takich jak łosoś,
• siemię lniane,
• orzechy.

Ich działanie przeciwzapalne jest niezwykle korzystne, szczególnie dla osób borykających się z chorobami autoimmunologicznymi. Wprowadzenie oliwy z oliwek oraz awokado do codziennego jadłospisu pozwala na zwiększenie ilości zdrowych tłuszczów nienasyconych. Tłuszcze te odgrywają istotną rolę w przyswajaniu witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, takich jak A, D i E.

Dzięki odpowiedniemu zarządzaniu stanem zapalnym, które możliwe jest dzięki tym tłuszczom, organizm zyskuje na odporności. Dieta uwzględniająca zdrowe tłuszcze przyczynia się do harmonizacji gospodarki hormonalnej, co wpływa pozytywnie na stabilność metaboliczną oraz prawidłowe funkcjonowanie tarczycy. Taki sposób odżywiania sprzyja lepszemu samopoczuciu oraz ogólnej poprawie zdrowia pacjentów.

Jak wpływają tłuszcze nasycone i cukry proste na stan zdrowia przy Hashimoto?

Osoby z chorobą Hashimoto powinny być szczególnie ostrożne w przypadku spożycia tłuszczy nasyconych i cukrów prostych. Te ostatnie, obecne w:

• tłustych mięsach,
• przetworzonej żywności,
• niektórych produktach mlecznych,

mogą nasilać stany zapalne oraz zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. W przypadku pacjentów z Hashimoto ich nadmiar nie tylko pogarsza objawy autoimmunologiczne, ale także wpływa na ogólną jakość życia. Z kolei cukry proste, które znajdziemy w słodyczach i napojach gazowanych, powodują nagłe skoki poziomu glukozy we krwi, co sprzyja insulinooporności i złemu samopoczuciu.

Takie wahania mogą prowadzić do stanów zapalnych, co jest szczególnie niekorzystne w kontekście chorób autoimmunologicznych. W związku z tym niezwykle ważne jest ograniczenie tych składników w diecie. Warto postawić na niskoprzetworzone produkty, które będą bogate w:

• błonnik,
• białko,
• zdrowe tłuszcze nienasycone.

Surowce te wspierają organizm w walce ze stanami zapalnymi. Do polecanych produktów należą:

• ryby,
• orzechy,
• oliwa z oliwek.

Dodatkowo regularne monitorowanie poziomu cukru we krwi poprzez wybieranie węglowodanów złożonych, takich jak pełnoziarniste pieczywo i warzywa, przyczynia się do poprawy ogólnego samopoczucia oraz stabilności metabolizmu.

Dlaczego błonnik jest ważny w diecie osób z Hashimoto?

Błonnik pokarmowy jest niezwykle ważnym składnikiem diety osób cierpiących na chorobę Hashimoto. Wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego, co jest istotne zwłaszcza dla pacjentów z niedoczynnością tarczycy, którzy często zmagają się z problemem zaparć. Odpowiednia ilość błonnika stymuluje perystaltykę jelit, co prowadzi do lepszego trawienia i regularnych wypróżnień.

Dodatkowo, błonnik odgrywa rolę w regulacji poziomu cukru we krwi, co jest istotne dla stabilizacji insuliny. Osoby z Hashimoto, które mogą doświadczać trudności metabolicznych, odczują korzyści płynące z jego spożycia. Poprzez pomoc w utrzymaniu prawidłowej masy ciała oraz zmniejszenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, błonnik przyczynia się do lepszego zdrowia.

Warto włączyć do swojej diety produkty bogate w błonnik, takie jak:

• warzywa,
• owoce,
• nasiona,
• orzechy,
• pełnoziarniste produkty, jak chleb razowy czy płatki owsiane.

Co więcej, błonnik sprzyja uczuciu sytości, co może być szczególnie pomocne w kontroli apetytu. Dla osób z Hashimoto, które często zmagają się z utrzymaniem właściwej wagi, jest to dodatkowa zaleta. Wprowadzenie odpowiednich źródeł błonnika do diety to świetny sposób na wsparcie ogólnego zdrowia i lepsze samopoczucie.

Jaka jest rola mikroelementów, takich jak selen czy cynk, w diecie przy Hashimoto?

Mikroelementy, takie jak selen i cynk, odgrywają kluczową rolę w codziennej diecie osób borykających się z chorobą Hashimoto. Selen, nie tylko wspiera działanie enzymów antyoksydacyjnych, ale również chroni tarczycę przed uszkodzeniami, które mogą być spowodowane przez agresywne wolne rodniki. Badania wykazały, że ten pierwiastek wspomaga przemianę tyroksyny (T4) w trójjodotyroninę (T3), co jest korzystne dla aktywności hormonów tarczycowych. Odpowiedni poziom selenu może mieć pozytywny wpływ na metabolizm oraz równowagę hormonalną.

Cynk również ma dużą wagę w kontekście produkcji hormonów tarczycowych. Jego niedobór może prowadzić do większego ryzyka wystąpienia stanów zapalnych oraz obniżonej odporności, co jest szczególnie szkodliwe dla osób cierpiących na Hashimoto. Suplementacja cynkiem może skutecznie pomóc w redukcji stanów zapalnych oraz wzmacniać układ odpornościowy, co może przynieść ulgę w objawach choroby.

Nie można zapomnieć o innych ważnych mikroelementach, takich jak:

• żelazo,
• witamina D.

Te mikroelementy również odgrywają rolę w regulacji procesów metabolicznych. Zbilansowana dieta, bogata w mikroelementy, ma znaczący wpływ na stabilizację funkcji tarczycy oraz ogólną poprawę samopoczucia osób z Hashimoto. Aby zapewnić sobie odpowiedni poziom tych składników, warto wprowadzić do swojego jadłospisu różnorodne produkty, takie jak:

• orzechy,
• nasiona,
• chude mięso,
• ryby.

Jak zbilansować dietę przy chorobie Hashimoto?

Zbilansowana dieta w przypadku choroby Hashimoto ma ogromne znaczenie dla ogólnego zdrowia. Osoby borykające się z tą dolegliwością powinny zadbać o to, aby ich jadłospis był pełen niezbędnych składników odżywczych. Kluczowe jest, aby w codziennym menu znalazły się:

• chude białka,
• korzystne tłuszcze,
• węglowodany złożone.

Różnorodność w posiłkach jest istotna, gdyż pozwala uniknąć niedoborów oraz wspiera prawidłowy metabolizm. Chude białko można znaleźć w produktach takich jak: drób, ryby, jaja, a także w roślinnych źródłach jak soczewica czy ciecierzyca. Zdrowe tłuszcze, do których należą: oliwa z oliwek, awokado oraz orzechy, nie tylko sprzyjają równowadze hormonalnej, ale także redukują stany zapalne w organizmie. Węglowodany złożone, takie jak: kasze i produkty pełnoziarniste, stabilizują poziom cukru we krwi, co jest szczególnie ważne dla osób z Hashimoto.

Nie można zapomnieć o roli błonnika pokarmowego, który wspiera proces trawienia oraz reguluje wydzielanie insuliny. Mikroelementy, w tym selen i cynk, również są kluczowe dla sprawnego funkcjonowania tarczycy. Regularne posiłki i unikanie wysoko przetworzonej żywności są nie mniej istotne, podobnie jak odpowiednie nawodnienie. Osoby z Hashimoto powinny podejść do diety indywidualnie, biorąc pod uwagę ewentualne nietolerancje pokarmowe, osobiste preferencje smakowe oraz alergie. Konsultacja z dietetykiem może pomóc w stworzeniu zbilansowanego planu żywieniowego, co z pewnością pozytywnie wpłynie na poprawę zdrowia i samopoczucia.

Jakie znaczenie ma regularność posiłków w diecie przy Hashimoto?

Regularne spożywanie posiłków odgrywa kluczową rolę w diecie osób z chorobą Hashimoto. Jedzenie co 3-4 godziny nie tylko stabilizuje poziom cukru we krwi, ale również reguluje metabolizm. Taka równowaga glukozowa ma pozytywny wpływ na hormonalną gospodarkę organizmu, co może znacząco zmniejszyć ryzyko insulinooporności – szczególnie istotnej przy tej dolegliwości.

Co więcej, częste posiłki wspierają zdrowie tarczycy i mogą przyczynić się do redukcji stanów zapalnych. Osoby, które jedzą regularnie, często zauważają poprawę samopoczucia oraz bardziej stabilny metabolizm. Zaleca się spożywanie 4-5 posiłków dziennie, które powinny obejmować zarówno główne dania, jak i zdrowe przekąski. Ważne jest, aby dbać o jakość tych potraw; powinny być one:

• zrównoważone,
• bogate w mikroelementy,
• zawierające błonnik,
• obfitujące w zdrowe tłuszcze.

Taki sposób żywienia, skoncentrowany na regularnych i zdrowych posiłkach, sprzyja lepszemu zdrowiu i samopoczuciu osób z Hashimoto.

Co powinien zawierać przykładowy jadłospis dla osób z Hashimoto?

Osoby z chorobą Hashimoto powinny zwrócić szczególną uwagę na zróżnicowaną dietę, bogatą w naturalne produkty pełne składników odżywczych. Oto kilka propozycji posiłków:

• na początek dnia świetnym pomysłem jest owsianka przygotowana na roślinnym mleku, wzbogacona świeżymi owocami oraz orzechami, co dostarcza błonnika i zdrowych tłuszczów,
• w porze obiadowej doskonale sprawdzi się pieczony łosoś, podany z sezonowymi warzywami oraz kaszą gryczaną, co dostarcza cennych węglowodanów złożonych,
• na kolację warto zaserwować lekką sałatkę z grillowanym kurczakiem i dużą ilością kolorowych warzyw, jak na przykład szpinak czy pomidory,
• na przekąskę można postawić na owoce, orzechy lub naturalny jogurt z probiotykami, co korzystnie wpłynie na kondycję jelit.

Istotne jest także, aby dieta była dostosowana do indywidualnych potrzeb oraz preferencji smakowych, uwzględniając ewentualne nietolerancje pokarmowe. Kluczowymi elementami są:

• witamina D,
• żelazo,
• zdrowe tłuszcze,
• kontrolowanie poziomów mikroelementów, takich jak selen i cynk.

Takie zbilansowane podejście do żywienia może znacząco poprawić samopoczucie osób borykających się z Hashimoto.

Jak stres wpływa na odżywianie przy chorobie Hashimoto?

Stres odgrywa istotną rolę w żywieniu osób z chorobą Hashimoto. W trudnych momentach wiele osób skłania się ku niezdrowym wyborom żywieniowym. Często zdarza się, że:

• objadają się,
• pomijają posiłki,
• decydują się na przetworzoną żywność bogatą w cukry.

Takie nawyki mogą wywierać negatywny wpływ na układ pokarmowy, prowadząc do zaburzeń w trawieniu i wchłanianiu składników odżywczych. Co więcej, przewlekły stres może zwiększać stan zapalny w organizmie, co z kolei pogarsza symptomy choroby Hashimoto. Badania dostarczają dowodów na to, że stres ma niekorzystny wpływ na metabolizm oraz ogólne zdrowie, co jest szczególnie problematyczne dla osób z kłopotami z tarczycą.

Aby zredukować negatywne skutki stresu na nawyki żywieniowe, warto wprowadzić do swojego życia różnorodne techniki relaksacyjne, takie jak:

• medytacja,
• joga,
• regularna aktywność fizyczna.

Zadbane samopoczucie psychiczne ma kluczowe znaczenie. Odpowiedni poziom stresu wspiera zdrowe nawyki żywieniowe i korzystnie wpływa na kondycję organizmu. Równocześnie, istotne jest zwrócenie uwagi na jakość spożywanego jedzenia oraz regularność posiłków. Systematyczne jedzenie może pomóc w stabilizacji poziomu cukru we krwi oraz wspierać prawidłowe funkcjonowanie tarczycy.

Jak aktywność fizyczna wspiera zdrowie tarczycy przy Hashimoto?

Aktywność fizyczna odgrywa istotną rolę w życiu osób z chorobą Hashimoto, wspierając zdrowie tarczycy na wielu płaszczyznach. Regularne ćwiczenia przyczyniają się do lepszej regulacji metabolizmu, co jest niezwykle ważne w kontekście problemów z tarczycą. Dodatkowo, wysiłek fizyczny wpływa na równowagę hormonalną, co z kolei przekłada się na produkcję hormonów tarczycowych. Zmniejsza także insulinooporność, co jest kluczowe dla utrzymania prawidłowego poziomu cukru we krwi.

Co więcej, aktywność fizyczna pomaga w redukcji stanów zapalnych w organizmie, co przynosi korzyści zwłaszcza osobom z chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak Hashimoto. Liczne badania wskazują, że osoby, które regularnie się ruszają, mogą zauważać poprawę swojego samopoczucia psychicznego. To z kolei może łagodzić pewne objawy tej choroby. Regularne ćwiczenia stymulują produkcję endorfin, które przyczyniają się do poprawy nastroju i zmniejszenia stresu.

Osoby z Hashimoto powinny wybierać takie formy aktywności, które są zgodne z ich możliwościami oraz gustami. Dobrym wyborem mogą być:

• spacery,
• pływanie,
• joga,
• treningi siłowe.

Ważne jest, aby zadbać o regularność treningów i dostosować intensywność do aktualnego stanu zdrowia. Codzienna aktywność fizyczna nie tylko wspiera funkcjonowanie tarczycy, ale wpływa również na ogólną poprawę zdrowia oraz jakości życia.

Jakie są korzyści z enzymów probiotycznych w diecie przy Hashimoto?

Enzymy probiotyczne odgrywają istotną rolę w diecie ludzi z chorobą Hashimoto, przynosząc szereg korzyści zdrowotnych. Probiotyki, obecne w fermentowanych produktach mlecznych, skutecznie wspierają zdrowie jelit, co ma szczególne znaczenie w przypadku nieszczelności jelit związanej z tą dolegliwością.

Odbudowa bariery jelitowej przyczynia się do redukcji stanów zapalnych oraz procesów autoimmunologicznych, co jest kluczowe dla pacjentów z Hashimoto. Badania dowodzą, że probiotyki mogą znacząco poprawić wchłanianie składników odżywczych, co w efekcie wpływa na ogólne samopoczucie oraz funkcjonowanie układu immunologicznego. Wzmacniając odporność, enzymy probiotyczne pozwalają skuteczniej zwalczać infekcje oraz stany zapalne, co jest niezwykle istotne dla osób z chorobami autoimmunologicznymi.

Regularne włączanie probiotyków do diety, na przykład poprzez:

• jogurty,
• kefiry,
• kiszonki.

Poprawia procesy trawienne oraz stabilizuje mikroflorę jelitową. Zrównoważona flora bakteryjna jelit korzystnie oddziałuje na zdrowie metaboliczne, co jest istotne dla pacjentów z Hashimoto, którzy często zmagają się z problemami behawioralnymi oraz niekontrolowanymi wahaniami masy ciała. Odpowiednia suplementacja probiotyków może przynieść dodatkowe korzyści, takie jak:

• utrzymywanie równowagi hormonalnej,
• wspomaganie metabolizmu.

Włączenie enzymów probiotycznych do diety ma pozytywny wpływ na zdrowie tych osób.