Antoni Palluth

---

Życiorys

Antoni Palluth, człowiek o niezwykłej karierze, ukończył Gimnazjum im. Marii Magdaleny w Poznaniu w 1918 roku. Wkrótce po zakończeniu nauki, w grudniu tego samego roku, aktywnie uczestniczył w powstaniu wielkopolskim. Na początku 1919 roku, 28 stycznia, zgłosił się jako ochotnik do Kompanii Szkolnej Radiotelegraficznej w Poznaniu, co otworzyło mu drzwi do dalszej służby wojskowej. Już 17 maja 1919 roku był oddelegowany do I Lekkiej Radiostacji Polowej, która później zmieniła swoją nazwę na Radiostację Polową Nr 12. W ramach tej jednostki, przydzielonej do 2 Dywizji Strzelców Wielkopolskich, walczył na północnym odcinku frontu wielkopolskiego, a także uczestniczył w zajmowaniu Pomorza.

Palluth brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, gdzie obsługiwał radiostację umiejscowioną w pociągu Naczelnego Wodza. Wiosną 1920 roku, wziął udział w wyprawie kijowskiej oraz w zagonie na Koziatyń Dywizji Jazdy. 18 grudnia 1920 roku został przydzielony do Plutonu Radiotelegraficznego Ciężkiego Nr IV, pełniąc rolę oficera stacyjnego Radiostacji Polowej Nr 28, która należała do 2 Armii. W czerwcu 1921 roku, Palluth przeszedł do Kompanii Zapasowej Radiotelegraficznej 2 Batalionu Zapasowego Radiotelegraficznego, a 22 czerwca tego samego roku zakończył aktywną służbę wojskową, uzyskując stopień sierżanta.

W okresie 1921-1925 studiował na Politechnice Warszawskiej, a jego wiedza obejmowała język niemiecki oraz byli również doświadczenia w zakresie kryptologii i radiokomunikacji. 1 czerwca 1924 roku rozpoczął pracę w Oddziale II Sztabu Generalnego, gdzie zajmował się szyframi wojskowymi, po specjalnym przeszkoleniu. W lipcu 1925 roku awansował na podporucznika w korpusie oficerów rezerwowych łączności.

W 1928 roku został współzałożycielem i dyrektorem Wytwórni Radiotechnicznej AVA, wspartej przez Oddział II Sztabu Głównego WP. W gronie współzałożycieli znaleźli się bracia Leonard oraz Ludomir Danilewicz oraz Edward Fokczyński. Techniczne kierownictwo nad wytwórnią objął Tadeusz Heftman. Warto zaznaczyć, że jak podkreślał dowódca kompanii radiowywiadu, Tadeusz Lisicki, firma szybko stała się kluczowym dostawcą sprzętu radiowego dla Sztabu Głównego, co miało duże znaczenie dla operacji związanych z „Enigmą”.

W roku akademickim 1928/1929 Palluth był wykładowcą tajnego kursu kryptologii na Uniwersytecie Poznańskim, w którym brali udział znani kryptolodzy, tacy jak Marian Rejewski, Henryk Zygalski oraz Jerzy Różycki, którzy później odgrywali kluczowe role w złamaniu niemieckiego szyfru Enigma. W 1931 roku kontynuował nauczanie, prowadząc kurs dla szyfrantów w Poznaniu, również z udziałem Rejewskiego, Zygalskiego i Różyckiego.

Po wybuchu II wojny światowej, Biuro Szyfrów, w skład którego wchodził Antoni Palluth, ewakuowało się najpierw do Rumunii, a następnie do Francji, do zamku „Vignolles” w miejscowości Gretz-Armainvilliers pod Paryżem. Po klęsce Francji w czerwcu 1940 roku, grupa kryptologów przeniosła się do Uzès, znajdującego się na terenie Vichy. Polski zespół „300” działał w południowej Francji aż do listopada 1942, kiedy to Niemcy zajęli ten region. W tym czasie Palluth oraz jego koledzy starali się dotrzeć do Hiszpanii, a później do Wielkiej Brytanii.

Niestety, został ujęty przez Niemców na granicy hiszpańskiej i wywieziony do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen, razem z Edwardem Fokczyńskim. Obaj zginęli tragicznie 18 kwietnia 1944 roku podczas alianckiego bombardowania. Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 205-2-6.

Odznaczenia i upamiętnienie

W dniu 1 września 2006 roku, po śmierci Antoniego Pallutha, prezydent Lech Kaczyński wydał postanowienie, w którym uhonorował go Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Uhonorowanie to miało miejsce w kontekście jego „wybitnych zasług dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej”. Ponadto, Palluth został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, a także, pośmiertnie, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami.

W Warszawie, jedna z ulic nosi imię Antoniego Pallutha, a jest to ulica położona na Służewie. To wyróżnienie podkreśla jego znaczenie w historii miasta oraz kraju.

Postać Antoniego Pallutha zajmuje również ważne miejsce w kulturze popularnej. Można ją zobaczyć w filmie „Sekret Enigmy” z 1979 roku, którego reżyserem był Roman Wionczek. W tej produkcji rolę Pallutha zinterpretował Tadeusz Pluciński.

W dniach 10 i 11 grudnia 2022 roku, w Centrum Szyfrów Enigma, miała miejsce premiera spektaklu pt. ,,Radiota”, dedykowanego osobie Antoniego Pallutha. To wydarzenie stanowiło kolejne upamiętnienie jego życia oraz osiągnięć.

Życie prywatne

Antoni Palluth w swoim życiu osobistym związał się z Jadwigą Wiktorią ze Szczodrowskich, z którą zawarł małżeństwo.

Wspólnie doczekali się dwóch synów: Jerzego Edwarda oraz Andrzeja Antoniego.

---

Oceń: Antoni Palluth

---