Jan Zdzisław Kąkolewski, znany również pod różnymi pseudonimami, takimi jak „Dziadek”, „Gracjan”, „Józef”, „Stefan” i „Zaremba”, jest postacią znaczącą w historii Wojska Polskiego. Urodził się 23 grudnia 1893 roku w Pobiedziskach, a swoje dni zakończył 22 września 1977 roku w Poznaniu.
W trakcie swojej kariery wojskowej osiągnął tytuł podpułkownika piechoty, co podkreśla jego znaczenie oraz doświadczenie w strukturach wojskowych. Jego życie i działalność są przykładem zaangażowania w służbę wojskową oraz szerszej historii kraju.
Życiorys
Jan Kąkolewski był synem Bronisława i Stanisławy. Po ukończeniu gimnazjum w Poznaniu, podjął studia w Królewskiej Wyższej Szkole Budowy Maszyn w Poznaniu oraz w Essen, jednak z obu uczelni został wydalony za swoje działania o charakterze politycznym. Już od 1908 roku był aktywny w tajnych organizacjach młodzieżowych działających w zaborze pruskim, gdzie pełnił rolę komendanta niepodległościowej organizacji „Żuaw”. W 1911 roku zaangażował się w działalność Towarzystwa Kształcenia Młodzieży „Iskra” oraz Towarzystwa Tomasza Zana. 8 września 1912 roku ukończył pierwszy w zaborze kurs harcerski i zorganizował I Drużynę Harcerską im. W. Jagiełły w Poznaniu.
W 1913 roku został uwięziony przez pruskie władze. W czasie I wojny światowej, w maju 1915 roku, zaciągnął się do 19 pułku piechoty armii pruskiej. Po zakończeniu wojny, w 1918 roku aktywnie działał w Polskiej Organizacji Wojskowej na terenie zaboru pruskiego. Od grudnia 1918 roku brał udział w powstaniu wielkopolskim, a po jego zakończeniu, aż do 1933 roku, służył w Wojsku Polskim. W 1919 roku awansowano go do stopnia podporucznika. Jego służba obejmowała również lata 1919–1920, podczas których uczestniczył w wojnie z bolszewikami.
W 1922 roku, już w stopniu kapitana piechoty, służył w 6 pułku piechoty Legionów. W dniu 26 lutego 1925 roku otrzymał przeniesienie do Korpusu Ochrony Pogranicza. W październiku 1926 roku został przeniesiony z KOP do swojego macierzystego 6 pp Leg. Rok później, w październiku 1927 roku, wyznaczono go na stanowisko oficera Przysposobienia Wojskowego. W marcu 1929 roku objął stanowisko komendanta placu w Kaliszu, lecz w listopadzie 1932 roku został zwolniony z tego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr VII. Z dniem 31 stycznia 1933 roku Kąkolewski przeszedł w stan spoczynku.
W 1939 roku brał udział w kampanii wrześniowej, szczególnie w obronie Warszawy. Po kapitulacji stolicy dołączył do Związku Walki Zbrojnej w Siedlcach. W latach 1941–1943 pełnił funkcję komendanta Narodowej Organizacji Wojskowej na Białostocczyźnie, a od 1943 roku związał się z Armią Krajową. Latem 1944 roku przeszedł do Polskiej Armii Ludowej, biorąc udział jako pułkownik w powstaniu warszawskim, gdzie dostał się do niewoli (numer jeniecki 225067). W czasie konspiracji posługiwał się nazwiskiem Mieczysław Fibak.
Po zakończeniu wojny Jan Kąkolewski wrócił do Poznania, gdzie pracował jako urzędnik. Był także członkiem Związku Powstańców Wielkopolskich. Zmarł 22 września 1977 roku w Poznaniu, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu komunalnym Miłostowo (pole 5-1-28) gdzie spoczął 27 września 1977 roku.
Awanse
Jan Kąkolewski zdobył różne stopnie wojskowe w swojej karierze, co odzwierciedla jego rozwój zawodowy. Jego awanse przedstawiają się następująco:
- podporucznik – 1919,
- major – 18 lutego 1928 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 i 163 lokatą w korpusie oficerów piechoty,
- podpułkownik – 1939?,
- pułkownik – 1 stycznia 1942,
- generał brygady – 1944 (w PAL).
Ordery i odznaczenia
Jan Kąkolewski, znany ze swojej niezwykłej postawy i zasług, otrzymał wiele odznaczeń wojskowych, które podkreślają jego wkład w obronę ojczyzny oraz zaangażowanie w działania niepodległościowe.
- Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari,
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921),
- Krzyż Niepodległości z Mieczami (18 października 1932),
- Krzyż Walecznych (przyznany czterokrotnie, w tym po raz pierwszy w 1921 roku),
- Złoty Krzyż Zasługi,
- Wielkopolski Krzyż Powstańczy (4 listopada 1958),
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę,
- Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa).
Odznaczenia te są świadectwem jego heroicznych osiągnięć oraz oddania dla sprawy narodowej. Każde z nich jest nie tylko symbolem zasług, ale także pamiątką z historycznych wydarzeń, które kształtowały naszą wolność.
Przypisy
- Lista odznaczonych Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym [online], powstancy-wielkopolscy.pl [dostęp 30.07.2021 r.]
- Plan Poznania - Cmentarze [online], www.poznan.pl [dostęp 30.07.2021 r.]
- Jan Zdzisław Kąkolewski. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 06.12.2020 r.]
- a b c d e Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 136. [dostęp 30.07.2021 r.]
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 12 z 15.11.1932 r., s. 397.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 2 z 08.02.1933 r., s. 9.
- Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 75 z 21.07.1925 r., s. 398.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 46 z 25.10.1926 r., s. 375.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 25 z 31.10.1927 r., s. 294.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 7 z 22.03.1929 r., s. 100.
- Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 12 z 06.08.1929 r., s. 239.
- Rocznik Oficerski 1932, s. 33, 508.
- Dekret Wodza Naczelnego L. 2630 z 16.02.1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 8 poz. 239)
- Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1982 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 38, poz. 1812)
- Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 66)
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych, Warszawa: MSWojsk., 1922, s. 65.
Pozostali ludzie w kategorii "Inne":
Wacław Strażewicz | Jarosław Molenda | Andrzej Pieczyński | Antoni Świadek | Ewaryst Waligórski | Antoni PalluthOceń: Jan Kąkolewski